Perfekcjonizm bywa postrzegany bardzo dobrze. Kojarzy się z dążeniem do sukcesu i wysokimi standardami. Jednak za tymi pozorami kryje się stres, frustracja, a także ciągłe poczucie tego, że wszystko to, co robisz wcale nie jest wystarczająco dobre. Perfekcjonizm powoduje nieustanną presję, która odbiera radość z życia i może nawet skutecznie niszczyć życie. Dowiedz się skąd się bierze perfekcjonizm, jakie wyzwania niesie i jak możesz się z nim zmierzyć.
Perfekcjonizm to coś więcej niż tylko chęć robienia rzeczy dobrze. To wewnętrzne przekonanie, że każde działanie i każdy wynik muszą być doskonałe, a każdy błąd jest porażką. Perfekcjoniści stawiają sobie tak wysokie wymagania, że często nie są w stanie im sprostać, co prowadzi do poczucia winy, frustracji i lęku. Dlatego perfekcjonizm wcale nie jest tak godny podziwu, jak może się wydawać na pierwszy rzut oka.
Czym jest perfekcjonizm?
Perfekcjonizm to dążenie do doskonałości we wszystkim, co się robi. Przejawia się jako pragnienie, aby wszystkie działania, decyzje i osiągnięcia były perfekcyjne. Jeśli masz skłonności do perfekcjonizmu, możesz czuć wewnętrzny przymus, by spełniać wysokie wymagania – często dużo wyższe niż te, które stawia Ci otoczenie. To ciągła potrzeba poprawiania wyników i podnoszenia standardów, nawet wtedy, gdy osiągasz dobre rezultaty.
Perfekcjonizm różni się od zwykłej ambicji. Ambicja jest w stanie motywować do ciągłej pracy nad sobą i osiągania nowych celów. Perfekcjonizm natomiast zamyka Cię w błędnym kole – często nie jesteś w stanie ruszyć dalej, bo ciągle jesteś niezadowolony z efektów wcześniejszej pracy i tracisz czas na wieczne poprawianie, z którego i tak nie jesteś zadowolony. Bardzo trudno bywa wyrwać się z tej pułapki. Niezależnie od tego, jak się starasz, zawsze czujesz, że coś można byłoby zrobić inaczej i lepiej. Perfekcjoniści ciągle skupiają się na szczegółach i dążą do osiągnięcia ideału, który zawsze jest poza ich zasięgiem. Nawet najdrobniejsza pomyłka sprawia, że czują się oni fatalnie – odczuwają poczucie winy czy frustracje. Dlatego perfekcjoniści mają skłonność do odkładania projektów na później, bo boją się, że ich praca nie będzie idealna. Zamiast więc pozwolić sobie na działanie i popełnianie błędów, decydują się nie podejmować żadnych działań.
Perfekcjonizm nie ogranicza się do sfery zawodowej – perfekcjoniści są nimi bowiem ciągle, a więc również w życiu prywatnym. Często chcą, by ich domy, rodziny, życie towarzyskie i wszystkie decyzje były dokładnie takie, jak sobie wymarzyli. To sprawia, że łatwo mogą być dla siebie bardzo surowi i krytyczni, jeśli coś nie idzie po ich myśli. Mogą być też trudni w obyciu – dlatego mogą mieć problemy z nawiązaniem i podtrzymywaniem zdrowych relacji. Perfekcjonizm bardzo często może być przyczyną konfliktów rodzinnych, gdy rodzina nie jest w stanie sprostać wymaganiom perfekcjonisty.
Perfekcjonizm może prowadzić do chronicznego stresu i zmęczenia. Perfekcjoniści bardzo często wymagają od siebie niemożliwego, co zabiera wszystkie ich siły. Nie pozwalają sobie na odpoczynek, bo nie są w stanie odpoczywać, gdy praca nie jest wykonana perfekcyjnie. A praca nigdy nie osiąga w ich oczach wymarzonego ideału.
Jakie są przyczyny perfekcjonizmu?
Przyczyny perfekcjonizmu są złożone i często mają swoje źródło już w dzieciństwie. Dziecko, które wyrasta w przekonaniu, że musi zasłużyć na miłość i spełniać wyśrubowane wymagania otoczenia, może rozwinąć w sobie właśnie skłonności do perfekcjonizmu. Dziecko, które czuje, że miłość rodziców jest warunkowa i że zależy od wysokich osiągów, na przykład w szkole, może czuć, że perfekcjonizm to jedyna słuszna droga, którą należy podążać. Chłód emocjonalny i częste karanie dziecka za to rzadkie nagradzanie i docenianie też mogą doprowadzić do rozwoju perfekcjonizmu.
Perfekcjonizm może też mieć związek z osobowością danego człowieka i potrzebą kontroli. Osoby, które mają wysoką potrzebę kontroli dążą do tego, by wyeliminować wszystkie błędy i nieprzewidziane sytuacje ze swojego życia – błąd jawi się jako coś nieprzewidywalnego, a więc groźnego, dlatego robią wszystko, by do niego nie dopuścić. Zdarza się też, że perfekcjonizm jest odpowiedzią na lęk przed porażką, która również jawi się jako coś bardzo niebezpiecznego.
Perfekcjonizm może też być uwarunkowany społecznie. W mediach społecznościowych można obserwować idealne życie innych osób, ciągłe promowanie sukcesów i osiągania celów, a każdy błąd jest surowo piętnowany. Media społecznościowe to duża pułapka – mało osób myśli o tym, że osoby, które prezentują swoje życie w Sieci pokazują tylko jego starannie wyreżyserowany wycinek.
Czy perfekcjonizm jest szkodliwy?
Dążenie do doskonałości, poprawianie swoich błędów i ciągła praca nad sobą nie jest czymś złym. Perfekcjonizm jednak jest już pewnym ekstremum i jak każda skrajność może być bardzo szkodliwy. Perfekcjonizm nie promuje pracy nad sobą, bo perfekcjonista nigdy nie jest z siebie zadowolony. Prowadzi to do coraz większego stresu, frustracji i problemów z samooceną. Chroniczny stres może też bardzo negatywnie odbić się na zdrowiu – zarówno psychicznym, jak i fizycznym. Perfekcjoniści nie czują poczucia spełnienia, gdy osiągną swój cel, bo silne jest w nich przekonanie, że wiele kwestii mogli zrobić o wiele lepiej. To sprawia, że praktycznie nigdy nie są z siebie zadowoleni, a to na dłuższą metę może doprowadzić do wyczerpania, wypalenia i problemów z samooceną.
Perfekcjonizm nie rozwija – on ogranicza. Tak w życiu zawodowym, jak i w osobistym. Perfekcjoniści dążą do ideału i stawiają sobie bardzo wysokie wymagania. Bardzo często tak samo wysokie wymagania stawiają swoim bliskim, a tego najbliższe otoczenie perfekcjonisty może nie znieść na dłuższą metę. Dlatego perfekcjonista może mieć problem z utrzymywaniem zdrowych relacji z innymi ludźmi.
Jak radzić sobie z perfekcjonizmem?
Perfekcjonizm nie jest godną podziwu cechą, którą warto w sobie pielęgnować. Wręcz przeciwnie – to coś, z czym warto walczyć. Praca nad sobą i nauka odpuszczania sobie, zaakceptowania niedoskonałości i przyznania sobie prawa do popełniania błędów wcale nie jest łatwa. Na szczęście jednak nie jest też niemożliwa.
Zacznij od drobnych kroków. Wyznaczaj sobie osiągalne cele. Nie dąż do ideału za wszelką cenę, postaraj się realistycznie podchodzić do projektów i do wymagań, które stawiasz samemu sobie. Pamiętaj, że błąd to nie koniec świata – każdy je popełnia i to zupełnie naturalne. Błędy to część nauki i podstawa do dalszego rozwoju.
Naucz się też ustalać priorytety. Perfekcjonizm może nakazywać Ci zajmowanie się każdym, najdrobniejszym szczegółem, co pozbawia Cię czasu i energii. Dlatego zastanów się, które zadania naprawdę potrzebują Twojej stuprocentowej uwagi, a które nie są aż tak istotne i wcale nie trzeba dążyć w nich do absolutnej perfekcji.
To wszystko może być bardzo trudne, ale przecież nie musisz być na tej drodze sam. Rozważ konsultacje z psychologiem lub podjęcie psychoterapii. Specjaliści pomogą Ci zrozumieć, co przechodzisz i skąd się to wzięło. To natomiast pomoże Ci w zmianie swojego nastawienia i osiągnięcia lepszego życia. Sprawdź więcej na stronie https://psychoterapiacotam.pl. Rozmawiaj też z bliskimi i szukaj wsparcia w innych ludziach – mów o tym, co przeżywasz i nie bój się prosić o pomoc. To też ważny krok w przyznaniu, że wcale nie musisz być kimś idealnym.
