Polsko-francuska aktorka Elisabeth Duda interpretuje wiersze Czesława Miłosza w niedawno wydanym dwujęzycznym tomie poezji laureata nagrody Nobla. Brakuje mi ducha Miłosza we francuskich tłumaczeniach; postanowiłam wypełnić tę lukę – mówi aktorka w rozmowie z PAP.
Tomik „20 Poemes – 20 Wierszy”, który ukazał się nakładem wydawnictwa Austeria, zawiera kody QR, które pozwalają na odsłuchanie w internecie wersji audio wierszy. Na stronach książki sąsiadują ze sobą polskie oryginały i przekłady francuskie, pióra znanego tłumacza literatury polskiej Erika Veaux. Przy każdej wersji językowej zamieszczony jest kod odsyłający do nagrań wierszy czytanych przez aktorkę odpowiednio, po polsku i po francusku.
Impulsem do projektu był dla Dudy obchodzony w 2024 roku w Polsce Rok Czesława Miłosza, związany z 20. rocznicą śmierci poety. „Kiedy się dowiedziałam, że jest Rok Czesława Miłosza, postanowiłam wypełnić pewną lukę, bo brakuje – według mnie – tego ducha Miłosza we francuskich tłumaczeniach” – powiedziała aktorka. Uzyskanie praw autorskich i znalezienie wsparcia dla wydania książki zajęło jej rok.
Poezjom towarzyszą w tomiku ilustracje Jana Lebensteina, które artysta stworzył w latach 80. XX w. Były one przeznaczone do przetłumaczonej przez Miłosza Księgi Hioba i Apokalipsy. Temu połączeniu obrazu i poezji towarzyszy w wersji audio jeszcze jedna ilustracja – muzyczna; odczytywane wiersze przeplatane są utworami kompozytora Mieczysława Weinberga.
„Dzisiaj nie mamy czasu na nic. A tutaj jest chwila, żeby się zastanowić, pomyśleć. Może młode pokolenie trochę usłyszy te wiersze – i po polsku, i po francusku – to, jak one brzmią zupełnie nowo i pięknie. Według mnie (przekłady) zbliżają się do oryginału” – powiedziała Duda. Jej celem było to, by Miłosza „odkryć na nowo”, bowiem „gdzieś zanika”, zwłaszcza we Francji, gdzie w księgarniach znaleźć można eseje (np. „Zniewolony umysł”), a nie poezje noblisty.
Za „uniwersalny i potrzebny dzisiaj” aktorka uważa wiersz „Campo di Fiori”; jest on także jej ulubionym. Wśród 20 wybranych przez nią poezji do tomiku weszły również m.in. „Piosenka o końcu świata”, „Wyznanie”, „W mojej ojczyźnie”, „Który skrzywdziłeś”, „Piosenka o porcelanie”.
Andrzej Ornat z wydawnictwa Austeria powiedział PAP, że edycja „20 wierszy” nawiązuje do wydanej przez Austerię przed laty publikacji wierszy wileńskich Miłosza. Zatytułowana „Wilno-Vilnius”, również była dwujęzyczna, polsko-litewska.
W rozmowie z PAP Ornat zauważył, że Miłosz i Weinberg być może nie spotkali się osobiście, „ale z drugiej strony, ten krąg literacko-muzyczny był dosyć powiązany”.
W Paryżu „20 poezji” będzie można kupić w Księgarni Polskiej. „Nakład jest bardzo bibliofilski – 1000 egzemplarzy” – powiedział Ornat; nie wykluczył dodrukowania tomiku.
Prezentacja „20 wierszy” w Paryżu odbyła się 16 grudnia w ambasadzie RP. Elisabeth Duda interpretowała wybrane wiersze w języku francuskim; oprawą muzyczną były utwory muzyki klasycznej (m.in. Ignacego Jana Paderewskiego, Franciszka Liszta, Fryderyka Chopina) w wykonaniu pianisty Daniela Proppera. Przypomniano wywiady Miłosza dla telewizji francuskiej z roku 1980 i nagranie TVP z 1996 roku, na którym poeta czyta wiersz „W mojej ojczyźnie”.
Z Paryża Anna Wróbel (PAP)
