U osób po 75. roku życia ból po półpaścu utrzymuje się dłużej niż rok, a jego leczenie jest bardzo kosztowne – przypomniała dr Magdalena Kocot-Kępska, prezes Polskiego Towarzystwa Badania Bólu. Jak dodała, najbardziej skuteczną metodą, by temu zapobiec, jest szczepienie na półpasiec.
Polskie Towarzystwo Badania Bólu wpisało bezpłatne szczepienia na półpaśca dla osób w wieku 65 lat i więcej na listę swoich 9 najnowszych rekomendacji dla decydentów. Zostały one zawarte w najnowszym raporcie pt. „Bezpieczeństwo Opieki nad Pacjentem z Bólem Przewlekłym” opracowanym przez PTBB we współpracy z Fundacją „Eksperci dla Zdrowia”.
Prezes PTBB dr Magdalena Kocot-Kępska z Zakładu Badania i Leczenia Bólu Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie powiedziała PAP, że najdroższym i najbardziej dokuczliwym powikłaniem półpaśca jest neuralgia półpaścowa. Jest to przewlekły ból, który utrzymuje się lub nawraca po upływie trzech miesięcy od zachorowania na półpasiec i po zagojeniu się zmian skórnych.
„Neuralgia półpaścowa to klasyczny przykład bólu neuropatycznego, czyli wynikającego z uszkodzenia układu nerwowego” – wyjaśniła specjalistka. Może objawiać się silnym bólem, ale też pieczeniem, drętwieniem, zaburzeniami czucia, w tym przeczulicą na dotyk – na przykład pacjenci nie są w stanie nosić bielizny czy innych ubrań.
Prezes PTBB przypomniała, że półpasiec jest chorobą zakaźną wywoływaną przez tego samego wirusa, co wirus ospy wietrznej (wirus varicella zoster). Po przechorowaniu ospy wirus przechodzi w formę uśpioną i „drzemie” w zakończeniach nerwów. „Można powiedzieć, że po przechorowaniu ospy wietrznej mamy w układzie nerwowym coś w rodzaju +obcego+. I kiedy dochodzi do osłabienia naszej odporności – np. pod wpływem silnego stresu czy choroby, takiej jak choroba nowotworowa – dochodzi do reaktywacji wirusa i rozwija się półpasiec” – tłumaczyła dr Kocot-Kępska.
Oznacza to, że półpaścem zagrożony jest duży odsetek Polaków. W ostatnich dniach Zbigniew Hołdys poinformował w mediach społecznościowych, że choruje na półpaśca. „Mamy, które organizują swoim dzieciom ospa party, aby zwiększyć rzekomo ich odporność, fundują im za 50-60 lat ryzyko półpaśca i jego powikłań” – zaznaczyła specjalistka.
U około 14 proc. wszystkich pacjentów, którzy przebyli tę chorobę, rozwija się neuralgia popółpaścowa, przy czym im starszy pacjent, tym ryzyko to wzrasta do 30 proc. Z danych Narodowego Funduszu Zdrowia wynika, że w 2023 r. w Polsce było 128 tys. zachorowań na półpaśca, a u 3411 pacjentów rozwinęła się neuralgia. Jednak nie wszystkie przypadki neuralgii po półpaścu są w Polsce raportowane, zwróciła uwagę dr Kocot-Kępska.
„Im pacjent jest starszy, tym bardziej jest narażony na wystąpienie półpaśca i neuralgii półpaścowej. U chorych, którzy przebyli półpaśca w wieku 40 lat, neuralgia jest rzadka, ale rozwija się ona aż u 30 proc. pacjentów w wieku 70-80 lat” – mówiła prezes PTBB. Co więcej, im pacjent jest starszy, tym neuralgia po półpaścu może się utrzymywać dłużej – u pacjentów po 75. roku życia utrzymuje się średnio rok, ale może trwać nawet do końca życia.
Specjalistka zaznaczyła, że ból jest głównym objawem neuralgii półpaścowej, ale też samego półpaśca (oprócz charakterystycznej wysypki) i powinien być skutecznie leczony. „Jeśli pacjent ma ostrego półpaśca, to oprócz tego, że dajemy leki przeciwbólowe – tym, co niezwykle pomaga, są blokady, czyli wstrzyknięcie leku znieczulenia miejscowego. To leczenie, które jest w stanie zmniejszyć ryzyko przekształcenia się bólu ostrego w ból przewlekły” – powiedziała dr Kocot-Kępska.
Zaznaczyła, że kompleksowe leczenie bólu, w tym blokady, jak i wiele innych metod leczenia u chorych na półpaśca i z neuralgią półpaścową, jest prowadzone jedynie w poradniach leczenia bólu. „Tymczasem czas oczekiwania do naszej poradni wynosi 312 dni. To bardzo długo. Dlatego wnioskujemy o stworzenie szybkiej ścieżki do poradni leczenia bólu dla pacjentów z ostrym półpaścem oraz neuralgią połpaścową” – powiedziała specjalistka.
Dodała, że konieczna jest też lepsza wycena takich wizyt. „Nawet jeśli pierwsza taka wizyta byłaby droga, to pomogłaby skrócić dalsze leczenie i zmniejszyłaby znacznie jego koszty dla całego systemu ochrony zdrowia” – wyjaśniła.
W jej ocenie leczenie może zmniejszyć ból, ale nie uda się go zlikwidować u wszystkich chorych. „Bardzo często ten ból trwa do końca życia pacjenta” – podkreśliła dr Kocot-Kępska. Ponadto, są to pacjenci w wieku podeszłym, dlatego farmakoterapia zawsze powoduje u nich więcej objawów niepożądanych.
„Dlatego jako PTBB rekomendujemy wprowadzenie bezpłatnych szczepień przeciwko półpaścowi na listę senioralną 65 plus. Szczepienie jest jedyną skuteczną, a zarazem bezpieczną i opłacalną opcją zapobiegania półpaścowi i neuralgii półpaścowej – skuteczność szczepionki wynosi 90 proc.” – powiedziała specjalistka. Zwróciła uwagę, że przebycie półpaśca nie gwarantuje, że nie zachorujemy na niego ponownie.
Prezes PTBB przypomniała, że obecnie szczepionka ma 50-procentową refundację dla osób od 65. roku życia, które mają zwiększone ryzyko zachorowania na półpasiec. Mimo tej refundacji koszt szczepionki nadal jest wysoki i wynosi ponad 700 zł.
„Półpasiec i jego powikłania są bardzo kosztowne dla systemu ochrony zdrowia. W naszej poradni przeciętny pacjent z neuralgią półpaścową ma średnio osiem wizyt w roku, a leczenie tych chorych jest dwukrotnie droższe niż pozostałych pacjentów i pochłania cały miesięczny budżet poradni leczenia bólu” – wymieniała dr Kocot-Kępska.
Dlatego w jej ocenie trzeba zrobić wszystko, aby dzięki szczepieniu móc zapobiegać neuralgii półpaścowej i zmniejszyć jej koszty.
Joanna Morga (PAP)
