Tylko 34 proc. Polaków uważa, że ma wpływ na sprawy w kraju. Inaczej wygląda sytuacja, jeśli chodzi o najbliższe otoczenie. Tu w dalszym ciągu niemal sześciu na dziesięciu Polaków uważa, że ma wpływ na swoje lokalne otoczenie – wynika z ostatniego sondażu CBOS.
W tym artykule
20-punktowy spadek po wyborach parlamentarnych
Według najnowszej analizy CBOS 34 proc. ankietowanych Polaków odpowiedziało twierdząco na pytanie, czy ludzie tacy jak oni mają wpływ na sprawy w kraju. W porównaniu z poprzednim badaniem, przeprowadzonym w listopadzie 2023 r., jest to spadek o 20 pkt. proc. CBOS zwraca jednak uwagę, że tamto badanie zostało realizowane bezpośrednio po wyborach parlamentarnych, w których frekwencja wyniosła blisko 75 proc., a to z pewnością miało istotny wpływ na poczucie sprawstwa przez obywateli.
Największe poczucie sprawczości: wyborcy KO i PiS
Poczucie oddziaływania na sprawy kraju najczęściej deklarują wyborcy Koalicji Obywatelskiej (46 proc.) oraz Prawa i Sprawiedliwości (39 proc.). Największy udział osób deklarujących brak poczucia sprawstwa odnotowano zaś wśród sympatyków Konfederacji Korony Polskiej (77 proc.), a także – w nieco mniejszym stopniu – Konfederacji Wolność i Niepodległość (63 proc.). Jak zauważa CBOS, dość wysoki odsetek odpowiedzi negatywnych charakteryzuje również potencjalny elektorat Prawa i Sprawiedliwości (57 proc.).
Kto czuje, że ma wpływ? Rolnicy, młodzi i mieszkańcy dużych miast
Z badania CBOS wynika, że relatywnie wysokie poczucie oddziaływania na sprawy kraju mają: rolnicy (51 proc. odpowiedzi „tak”); najmłodsi respondenci (47 proc.); kadra kierownicza i specjaliści z wyższym wykształceniem (45 proc.); mieszkańcy największych miast (45 proc.); osoby o najwyższych dochodach per capita (44 proc.).
Najmniejsze poczucie wpływu wśród rencistów i osób z niższym wykształceniem
Najniższe poczucie sprawczości na sprawy kraju mają zaś: osoby zajmujące się domem (21 proc.); badani z wykształceniem podstawowym lub gimnazjalnym (23 proc.); robotnicy niewykwalifikowani (24 proc.); renciści (25 proc.); respondenci o najniższych dochodach per capita (26 proc.).
Długoterminowy trend: wpływ czujemy tylko czasem
Aktualny poziom poczucia sprawczości na sprawy kraju jest podobny do wyników z badań przed 2023 r. Przypomnijmy, na początku 2022 r. deklarowało je 26 proc. badanych, a w pierwszej połowie 2021 roku – 32 proc., a na początku 2020 r. – 39 proc. Tylko raz poziom poczucia wpływu obywateli na sprawy publiczne przekroczył 40 proc., było to w 2016 r. (41 proc.). Najmniej badanych – 7 proc. – zadeklarowało wpływ na sprawy w kraju w pierwszym takim badaniu CBOS, które zostało przeprowadzone w 1992 roku.
Większy wpływ na sprawy lokalne niż krajowe
Większość ankietowanych – aż 59 proc. – nadal uważa, że ma wpływ na sprawy lokalne. Przekonanie o tym utrzymuje się więc na podobnym poziomie co w 2023 r. – wówczas odsetek osób przekonanych, że mają wpływ na sprawy swojego miasta bądź gminy wyniósł 61 proc.
W tegorocznym badaniu 36 proc. ankietowanych wyraziło jednak brak poczucia sprawczości w najbliższym otoczeniu; jest to wzrost o 1 pkt. proc. w stosunku do danych z 2023 r. W historii badań CBOS najniższy poziom poczucia wpływu na najbliższą okolicę odnotowano w 1992 roku, gdy wyniósł 16 proc. Wówczas też najwięcej ankietowanych – 79 proc. – odpowiedziało, że nie ma poczucia wpływu na sprawy w swojej najbliższej okolicy.
Metodologia badania
Badanie CBOS przeprowadzono w ramach procedury mixed-mode na reprezentatywnej imiennej próbie pełnoletnich mieszkańców Polski, wylosowanej z rejestru PESEL. Badanie zrealizowano w dniach od 11 do 22 września 2025 roku na próbie liczącej 969 osób (w tym: 65,4 proc. metodą CAPI, 22,1 proc. – CATI i 12,5 proc. – CAWI). We wszystkich trzech przypadkach ankieta miała taki sam zestaw pytań oraz strukturę.
