2 sierpnia – Światowy Dzień Pamięci o Zagładzie Romów

Światowy Dzień Pamięci o Zagładzie Romów to wydarzenie, które przypomina o jednej z najtragiczniejszych kart w ich historii – likwidacji przez Niemców cygańskiego obozu rodzinnego (tzw. Zigeunerfamilienlager) w KL Auschwitz II-Birkenau w 1944 roku.

Nastroje antyromskie były silnie zakorzenione w społeczeństwie niemieckim jeszcze przed II wojną światową. Cyganom odebrano prawa wyborcze, zostali również usunięci ze szkół, czy organizacji zawodowych.  Pierwsze wzmianki o „ostatecznym rozwiązaniu kwestii romskiej”, czyli polityce masowego ludobójstwa, pochodzą z 1938 roku. Po wybuchu wojny, okrutny plan zaczęto wprowadzać w życie.

Romowie byli deportowani do obozów koncentracyjnych i gett, poddawani eksperymentom medycznym (zwłaszcza dzieci i osoby niepełnosprawne) oraz wykonywali niewolniczą pracę. W obozach na porządku dziennym były przemoc, tortury, głód, choroby, zimno. Symbolem tego zbrodniczego systemu jest niemiecki obóz koncentracyjny KL Auschwitz–Birkenau, miejsce, w którym śmierć poniosło ponad milion ludzi. Romowie stanowili pod względem liczebności trzecią, po Żydach i Polakach, grupę deportowanych do Auschwitz.

Szacuje się, że do KL Auschwitz-Birkenau wywieziono łącznie ok. 23 tysięcy Romów z wielu krajów. Przeżyło zaledwie 2 tysiące osób. Ponad 50 lat po zagładzie (21-23 listopada 1996 roku) z inicjatywy Stowarzyszenia Romów w Polsce, zorganizowano w Oświęcimiu konferencję „Zagłada−Pamięć−Nadzieja”. Udział w niej wzięli liderzy romscy z Europy i Stanów Zjednoczonych.

W ramach obchodów w Muzeum Auschwitz-Birkenau odbywają się spotkania przedstawicieli Romów z reprezentantami rządów państw europejskich. Głównym organizatorem jest Stowarzyszenie Romów w Polsce. Podczas uroczystości przemówienia wygłaszają byli więźniowie obozu, działacze organizacji romskich, jak i władze państw europejskich. Tematem tych wystąpień są nie tylko dramatyczne wydarzenia z przeszłości, ale i dotyczące aktualnej sytuacji i problemów tej mniejszości. Na przykład programów pomocowych dofinansowanych z funduszy EU, których beneficjentami są Romowie.

Głównym miejscem obchodów jest dawny obóz niemiecki, ale w całym kraju odbywają się również inne wydarzenia – koncerty, warsztaty czy konferencje. Takie święto to najlepsza okazja do kontaktów Romów z różnych krajów i do tego, by pielęgnować pamięć o ofiarach Holokaustu.

Tekst: Kalbi.pl, fot.: Pixabay