Klisze Pamięci – 110. rocznica urodzin Tadeusza Kantora

6 kwietnia 1915 r. w małym pokoiku na starej plebani w Wielopolu Skrzyńskim przyszedł na świat Tadeusz Kantor – jeden z najwybitniejszych twórców XX wieku. Wraz z siostrą Zosią i matką Heleną z Bergerów w wiecznym miasteczku spędził pierwszych 9 lat życia. Na kanwie wspomnień z dziecięcych lat Kantor wyreżyserował spektakl Wielopole Wielopole, którego światowa premiera odbyła się we Florencji, 23 czerwca 1980 r. W latach 1980-1989 przedstawienie zagrano w ponad dwustu miejscach na świecie. Wielopole Wielopole było drugą po Umarłej klasie (1975) realizacją Kantora obrazującą ideę Teatru Śmierci. Idea ta zrewolucjonizowała myślenie o współczesnym teatrze, a sam spektakl rozsławił Wielopole Skrzyńskie w świecie. Przestrzeń sceniczną Wielopola Wielopola Kantor zamknął w obrębie pokoju wielopolskiej plebanii, do której powrócił 15 grudnia 1983 r. Aktorzy Teatru Cricot 2 wystąpili w tutejszym kościele, w cieniu którego wychowywał się Artysta, a dramat znalazł swoje miejsce w rzeczywistości.

Po tym niezapomnianym pokazie do Wielopola Skrzyńskiego zaczęli przyjeżdżać badacze kantorowskiej twórczości, artyści, teoretycy sztuki i admiratorzy z całego świata. Obecnie w domu narodzin Artysty funkcjonuje Kantorówka Ośrodek Dokumentacji i Historii Regionu Muzeum Tadeusza Kantora. W 2025 r. przypada 110. rocznica urodzin Tadeusza Kantora oraz 45. lat od premiery spektaklu Wielopole Wielopole. Z tej okazji zaplanowano szereg ciekawych wydarzeń m.in. XIII Prezentacje Teatrów Poszukujących o Nagrodę im. Tadeusza Kantora KANTORALIA, spotkania z aktorami Teatru Cricot 2, projekt artystyczny Lekcje wielopolskie a także konferencję naukową Osobowości Małych Miast. Odbędą się wystawy, instalacje artystyczne, spektakle, warsztaty, działania performatywne, premiera krótkometrażowego filmu animowanego Dzieciństwo, zrealizowanego w ramach Podkarpackiej Komisji Filmowej, dofinansowanego z budżetu Województwa Podkarpackiego. Wydarzenia będą realizowane przez cały rok jubileuszowy w przestrzeni Kantorówki, wielopolskiego rynku oraz sali widowiskowej Gminnego Ośrodka Kultury i Wypoczynku w Wielopolu Skrzyńskim.

KLISZE PAMIĘCI
110. rocznica urodzin Tadeusza Kantora
4 i 6 kwietnia 2025 r. w Wielopolu Skrzyńskim

PIĄTEK (4 kwietnia 2025 r.)
„Tango Wielopole” (sala GOKiW)
11:00 Warsztaty tanga argentyńskiego
19.00 Performance taneczny Moniki Leisch-Kiesl i Joachima Leisch (Austria)
Monika Leisch-Kiesl i Joachim Leisch (Austria) wypracowują zupełnie nowe podejście do twórczości teatralnej Tadeusza Kantora. W dialogu z wybranym Cricotagem lub sztuką sceniczną Tadeusza Kantora tańczą Tango Argentino. Uważnie oglądają i słuchają dokumentacji wideo przedstawień teatralnych, wybierają odpowiednie utwory muzyczne z ogromnego archiwum Tango Argentino i łączą je z rytmem kompozycji Kantora i ruchami aktorów Cricot2. Następnie w obecności publiczności i z myślą o oryginalnym spektaklu Kantora tańczą partie tanga, spontanicznie reagując na muzykę i panującą na scenie atmosferę.
Ich pierwszy występ dotyczył cricotage’u Kantora „Gdzie są niegdysiejsze śniegi … /Gdzie są dawne śniegi …” (w wersji Warszawa 1984) i odbył się w Cricotece w ramach wystawy „Osobiste”, 27 sierpnia 2022 r. Druga inscenizacja – występ w Landestheater Linz (Austria) jako preludium do Memoryhouse Macieja Kuźmińskiego, miała miejsce 28 stycznia, 2024 r. Kolejną interpretacją utworu Kantora, już kompletnego spektaklu teatralnego, trwającą około 90 minut, będzie „Wielopole, Wielopole” (w wersji Kraków 1983). W tym przypadku artyści pokażą całą dokumentację wideo (wyprodukowaną przez TVP). Podczas projekcji dziewięciokrotnie przerywać będą ścieżkę dźwiękową – fragmentem Tango Argentino.

NIEDZIELA (6 kwietnia 2025 r.)
12:15 „Sto lat Tadziu” spektakl Teatru O Kant Sceny Potłuc, reż. Joanna Baran-Marczydło (wielopolski rynek)
Wielopolscy, młodzi artyści opowiedzą o dzieciństwie Tadeusza Kantora spędzonym w Wielopolu Skrzyńskim.

12:15-14:00 Warsztaty dla dzieci z Cricoteką poprowadzą Małgorzata Raczkowska i Luna Sawka (wielopolski rynek)

Aktor podRęczny – warsztat z tworzenia pacynki teatralnej. Podczas warsztatu, będziecie mogli stworzyć lalkę teatralną, wyjątkowego małego aktora, który stanie się podręcznym bohaterem Waszych spektakli. Nauczymy się także podstaw animacji lalki teatralnej. W końcu teatr może powstać wszędzie tam, gdzie poniesie nas wyobraźnia.
Kartka dla Tadka – warsztat tworzenia pocztówek urodzinowych. Warsztaty tworzenia pocztówek z elementami architektury Wielopola Skrzyńskiego. Mur, koło, most, cegły, przesmyki, filary, ściany, łączniki, moduły, okna. Każdy będzie mógł zaprojektować budowle według własnego pomysłu na kartce papieru. Wykorzystamy zestawy stempli ArchiModulo by wykonać wyjątkowe pocztówki urodzinowe z okazji 110 rocznicy urodzin Tadeusza Kantora z elementami okolicznej architektury.

13:00 Urodziny u Tadzia – TORT, atrakcje dla najmłodszych (wielopolski rynek)
Przestrzeń wielopolskiego rynku udekorowana balonami i serpentynami, muzyka i zabawy jak na urodzinach dziecka, czyli rodzinnie spędzony czas. Punktem kulminacyjnym będzie gigantyczny tort urodzinowy dla wszystkich uczestników wydarzenia. Pojawią się też symboliczne obiekty z kantorowskich spektakli, jak wózeczek-drezynka czy stare ławki szkolne. „Obecni” będą Tadzio i Zosia, z którymi dzieci będą mogły zrobić pamiątkowe zdjęcie.

14:00 Premiera filmu animowanego „Dzieciństwo” (sala GOKiW)
Krótkometrażowy film animowany według pomysłu Ireny Walat, dofinansowany z budżetu województwa podkarpackiego, reż. Dominika Kicińska, scenariusz Irena Walat i Dominika Kicińska, zdjęcia Radosław Moszczak, muzyka Maciej Komosa, animacja Dominika Kicińska, Oliwia Augustyn, Julia Szczepek, mistrz oświetlenia Kaja Struszczyk, Michał Woźny, Oświetlacze Jakub Pelc, Bartłomiej Tendaj, scenografia Dominika Kicińska, pomoc scenograficzna Szymon Młynarski, kostiumy Dominika Kicińska, Oliwia Augustyn, Julia Szczepek, Milena Kicińska.
Film Dzieciństwo został zrealizowany w ramach Podkarpackiej Komisji Filmowej w partnerstwie z Ośrodkiem Dokumentacji Sztuki Tadeusza Kantora Cricoteka w Krakowie, Fundacją im. Tadeusza Kantora, Wydziałem Sztuk Pięknych Uniwersytetu Rzeszowskiego, Towarzystwem Przyjaciół Ziemi Wielopolskiej im. Tadeusza Mari Kantora w Wielopolu Skrzyńskim z okazji 110. rocznicy urodzin Tadeusza Kantora. Producentem jest Kantorówka, Gminny Ośrodek Kultury i Wypoczynku oraz Gmina Wielopole Skrzyńskie. Koproducentem Podkarpacka Komisja Filmowa, Podkarpackie, Wojewódzki Dom Kultury.

Film opowiada o wczesnych latach życia Tadeusza Kantora, o małym chłopcu, który stał się wielkim człowiekiem, o niezwykłej ziemi podkarpackiej na której narodził się mistrz światowego teatru! Scenariusz oparty jest na wspomnieniach samego Tadeusza kliszach pamięci. Pojawią się opisywane przez artystę sceny jak ta, kiedy w wigilijną noc wypatrywali z siostrą Zosią pierwszej gwiazdki, rajd 6 letniego chłopca drezynką przez wielopolski rynek, wypatrywanie matki przez okno starej plebani i inne.
Co przeżył sześcioletni chłopiec opowie w swoim teatrze dojrzały artysta, bo ślady wtedy odciśnięte, w dzieciństwie i wczesnej młodości są najgłębszymi, które zdeterminowały całą jego twórczość. Po latach Tadeusz Kantor przywołał zdarzenia z dzieciństwa w swojej sztuce Wielopole Wielopole. Pamięć i wspomnienie stały się fundamentem, na których zbudował największe dzieło swojego życia – Teatr Śmierci.
Chcąc lepiej zrozumieć sztukę Tadeusza Kantora należy poznać dzieciństwo małego Tadzia -spędzone w Wielopolu Skrzyńskim. Ten właśnie okres życia to klucz do zrozumienia jego teatru a wielopolska stara plebania nie bez powodu nazywana jest praźródłem, w którym ma swój początek kantorowski teatr.
W Kantorówce zaprezentujemy wystawę – scenografii i lalek z filmu „Dzieciństwo”.

15:30 CHAOS wernisaż wystawy autorskiej Amelii Kantor (Kantorówka)
Pojawią się prace podejmujące problematykę obiektów zmultiplikowanych (malarstwo i grafika warsztatowa). Podczas procesu tworzenia artystka chętnie łączy różnorodne media rysunkowe i malarskie, jak i techniki graficzne – liczy się bogactwo śladów i faktur oraz napięcia budujące się w kontrastowych zestawieniach mediów o różnych charakterach. Wystawa jest częścią planu Kantorówki by prezentować dorobek i twórczość artystów-krewnych Tadeusza Kantora, pokazywać jak jego sztuka wpływa na kolejne pokolenia w rodzinie Kantorów.

16:00 Prywatny Gabinet Osobliwości Bartosza Nalepy (Kantorówka)
Instalacja artystyczna stworzona z obiektów rzeźbiarskich w konwencji ambalażu (tj. technik wyrazu, której prekursorem w sztuce polskiej był Tadeusz Kantor). Rzeźby i kompozycje organiczne vanitas, które prezentowane będą w gablotach z soczewkami deformującymi kształty oraz w akwariach, tworząc mini ekosystemy biologiczne. Z tych prowadzona jest transmisja obrazu i dźwięku za pomocą kamer i hydrofonów (mikrofonów podwodnych). Instalacji towarzyszy sound design. Na wystawie odbędzie się projekcja zdjęć 3D rzeźb z instalacji zrealizowanych przez autora. Wszystko w kontekście pejzażu wokół Kantorówki i samego Wielopola Skrzyńskiego, który zaprezentowany zostanie na monitorze wystawowym w dialogu z innymi obiektami ekspozycji. Autorem muzyki, która wypełni przestrzeń gabinetu jest Artur Zendaja.

18:00 „Klisze pamięci” performance artystyczny, Bartosz Nalepa, muzyka – Malwina Kołodziejczyk i Kamil Korolczuk (sala GOKiW)
Działanie artystyczne nawiązujące do wspomnień/śladów/pamięci samego Kantora, na których zbudował największe dzieło swojego życia, Teatr Śmierci (w tym spektakl „Wielopole Wielopole”). Artyści przywołają te wspomnienia używając bogatego archiwum Kantorówki. Na kliszach – negatywach pojawi się mały Tadzio z siostrą Zosią, „drodzy nieobecni”, czyli rodzina artysty. Performance opowiadać będzie o wielopolskiej historii i doświadczeniach Kantora od narodzin, dzieciństwa aż po wiek dojrzały. Wizualizacje analogowe tworzone w czasie rzeczywistym do muzyki improwizowanej przez wybitnych muzyków tego gatunku – Malwinę Kołodziejczyk i Kamila Korolczuka. Autorem wizualizacji będzie artysta specjalizujący się w takich projekcjach – Bartosz Nalepa. Używa transmisji obrazu diaskopów, różnych urządzeń optycznych i elektroakustycznych plazm reagujących światłem na dotyk oraz kamer (mikro i VHS). Podczas performance Nalepa będzie wyświetlał na żywo i przetwarzał analogowo (za pomocą różnych odczynników chemicznych) klisze ze zdjęciami z archiwum Kantorówki.

Organizatorzy:
Gmina Wielopole Skrzyńskie
Kantorówka Ośrodek Dokumentacji i Historii Regionu Muzeum Tadeusza Kantora w Wielopolu Skrzyńskim
Gminny Ośrodek Kultury i Wypoczynku w Wielopolu Skrzyńskim

Wydarzenia w ramach obchodów 110. rocznicy urodzin Tadeusza Kantora są otwarte i bezpłatne. Zapraszamy wszystkich mieszkańców Wielopolszczyzny, oraz miłośników sztuki Tadeusza Kantora i Wielopola z Polski.